بررسي جنگ نرم رسانه‌اي انگلستان در مقابل ايران

 

از مجموعه مقالات ارائه شده در همايش دوم ايران و استعمار انگليس
موسسه مطالعات و پژوهش هاي سياسي

 

68 سال پس از تأسيس راديوي فارسي بي بي سي، شبکه تلويزيوني اين بنگاه خبرپراکني با اهدافي بعضاً نهان و گاه عيان تأسيس گرديد. مرور تيزرها و آنونس‌هاي معرفي شبکه و برنامه‌هايش نشان مي‌دهد، اين شبکه هدف‌‌هاي کلان و بلندمدتي را در حوزه‌هاي فرهنگي و مذهبي دنبال مي‌‌کند.
در پي بررسي و کشف اهداف فرهنگي و مذهبي اين شبکه که فارغ از جهت‌گيري سياسي و عمدتاً خبري اين بنگاه خبرپراکني است، نتايجي يافت شده است که نشان از عزم جدي و راسخ دولت بريتانيا بر تغيير لايه‌هاي زيرين و بنيادين فرهنگ اين مرز و بوم دارد. انگلستان درصدد است با تحقق اهداف فرهنگي، مسير نيل به ديگر اهداف خود اعم از سياسي، اقتصادي و... را هموار سازد.
سعي و کوشش فراوان دست‌اندرکاران اين رسانه در توليد، تهيه و پخش برنامه‌هايي است که به طور مشخص و واضح درصدد تغيير سبک زندگي در جامعه ايراني هستند.
ايجاد تغييرات عميق در سبک زندگي مردم ايران از طريق رسانه‌اي انگليسي که با بودجه دولتي ارتزاق مي‌کند، يادآور ادامه مسيري است که 200 سال از روش‌هاي مختلف ديگر و عيان سعي در استعمار کشور پهناور ايران داشته است.

مقدمه
شبکه تلويزيوني بي‌بي‌سي فارسي از روز چهارشنبه بيست و پنجم دي ماه 1387 فعاليت خود را آغاز کرده است. تلويزيون بي‌بي‌سي فارسي در حالي شروع به کار کرد که پيش از اين، راديو و سايت اينترنتي فارسي بنگاه خبر پراکني بريتانيا هم سال‌ها براي مخاطبان ايراني خود برنامه پخش و منتشر مي‌کردند. راديو فارسي بي‌بي‌سي از حدود 68 سال پيش آغاز به كار كرد؛ و در سال‌هايي که منابع خبري در ايران بسيار اندک و يا تحت نظارت کامل دولت‌ها بود و فضاي خفقان بر کشور حاکم بود، به نام و منبع و مرجع آشنايي براي مردم ايران تبديل شد. در سال 1379 که دسترسي به فضاي مجازي براي کاربران اينترنتي در ايران گسترده و عمومي‌تر شد، بنگاه خبرپراکني بريتانيا، اقدام به راه‌اندازي سايت فارسي بي‌بي‌سي كرد. اين سايت نيز به اعتبار همان راديو و فضاي سياسي حاکم بر آن سال‌هاي ايران (دولت اصلاحات و تقاضاهاي سياسي مردم) توانست مخاطباني جلب کند. پس از توسعة ارتباطات ماهواره‌اي، بي‌بي‌سي اقدام به راه‌اندازي شبكة تلويزيوني فارسي زبان كرد. به راستي انگيزة اين همه توجه به ايران و اين همه سرمايه‌گذاري چيست؟

سئوالات تحقيق
- هدف بي‌بي‌سي از راه اندازي تلويزيون فارسي چيست؟
- مهمترين سياست‌هاي حاکم بر اين شبکه چيست؟
- ويژگي‌هاي اين شبکه چيست؟
- اين شبکه در راستاي نهادينه ساختن چه نوع سبک زندگي‌اي (Life Style) در ايران است؟
- راه‌کارهاي مواجهه با اين شبکه کدام است؟

فرضيه‌هاي تحقيق
از جمله اهداف اين رسانه، تلاش براي تغيير فكر و سبک زندگي مردم ايران است. اين هدف به شيوه‌هاي زير دنبال مي‌شود:
1. تغيير ذائقه مخاطبان در جهت فرهنگ ليبرال - دموکراسي نمايش مثبت کشورهاي پيرو اين فرهنگ
2. ترويج مذاهب و عرفان‌هاي کاذب نظير صوفي‌گري به نحوي که با اشاعه مستقيم مباحثي نظير آزادي دين، عقيده و مذهب سعي در القاي وجود امکان ارضاي حس معنويت‌گرايي انسان‌ها از طرق غيراسلامي مي‌نمايد
3. گسترش و تقويت جريان فمينيسم، به وسيله طرح انواع مختلف استراتژيهاي خاص اين نوع نگرش نظير برابري جنسي، برابري حقوق و...
4. تقويت جريان روشنفکري غربي در ايران
5. ترويج نوعي لاابالي‌گري اخلاقي به خصوص در حوزه مسائل جنسي، و سعي در قبح‌زدايي تدريجي از انحرافات جنسي و رفتارهاي هنجارشکنانه
6. ترويج آداب معاشرت و زندگي اجتماعي به روش غربي
7. بزرگ نمايي اختلافات قومي و مذهبي کشور
8. ناکارآمد نشان دادن حکومت ديني مبتني بر نظريه ولايت فقيه و ترويج حکومت‌هاي منفک از دين با تبيين و گسترش انديشه سکولار؛ الگوسازي نوع حکومت کشورهاي ديگر با صحيح و عقلاني نشان دادن حکومت‌هاي بدون دين(لائيک) و جدا از دين (سکولار)
9. سياه‌نمايي وضع زندگي مردم در کشور
10. بي‌اعتماد كردن مردم ايران به جريان رسانه‌اي و خبري رسمي كشور
11. از جمله ويژگي‌هاي اين شبکه، بي‌طرف‌نمايي، استفاده از جذابيت‌هاي تصويري و تنوع برنامه‌ها در حوزه سرگرمي و تفريحي است.

1. هدف بي‌بي‌سي از راه‌اندازي تلويزيون فارسي و سياست‌هاي آن
1-1.  ورود بي‌بي‌سي به ايران
بخش فارسي راديو بي‌بي‌سي از ۸ دي ماه سال ۱۳۱۹ فعاليت خود را آغاز کرد؛ اين تاريخ مصادف است با بحبوحه جنگ جهاني دوم. در آن زمان ايران با موقعيت استراتژيکش ذهن همة طرف‌هاي درگير را به خودش مشغول کرده بود. اوضاع داخلي ايران نيز در وضعيت بحراني خودش قرار داشت. انگليس از عملکرد رضاخان و گرايشش به سمت نازي‌ها ناراضي بود. اين شرايط ايجاب مي‌كرد انگليسي‌ها هر چه زودتر در ايران دست به اقدامي بزنند. زمينه‌سازي براي آن اقدام بر عهدة بي‌بي‌سي بود؛ كه هم وظيفه داشت اخبار جنگ را به گونه‌اي به ايرانيان منتقل كند كه تأثير پيروزي‌هاي خيره‌كنندة آلمان را از فكر و ذهن مردم بزدايد؛ و هم با به راه انداختن تبليغات وسيع و حمله به شخص رضاشاه زمينه را براي تحول بزرگ (ورود به ايران و بركناري رضاشاه) آماده سازد.
68 سال بعد در همان ماه دي شبکه تلويزيوني بي‌بي‌سي فارسي پا به عرصه رسانه‌هاي تصويري فارسي زبان نهاد.
سه دهه پيش از ابتداي اوج‌گيري انقلاب، اين راديو تنها رسانه‌ای بود که برخي اخبار روز را پوشش می‌داد. پس از پيروزي انقلاب اسلامي که عموم مطبوعات در ايران آزاد بودند و هر نوع مطلبي که می‌خواستند منتشر می‌کردند، از نقش و محبوبيت اين راديو کاسته شد، به ويژه كه با روشنگري‌هاي صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران در سال‌هاي بعد، و جهت‌گيري آشكار بي‌بي‌سي به نفع صدام متجاوز در طول هشت سال جنگ، مردم ايران در آن دوران بي‌بي‌سي را سخنگوي دشمن مي‌شناختند؛ و به آن اعتنايي نداشتند.
در سال 1378 با تحولاتي كه در ايران پديد آمد، بي‌بي‌سي روحيه تازه‌اي گرفت؛ و تلاش كرد جايگاه ساليان بسيار دور را در ايران بار ديگر بازيابد؛ تا شايد بتواند اين بار با استفاده از شرايط كشور آن طور كه جهان غرب مي‌خواهد در ايران تأثيرگذار باشد.

2-1. نقش بهائيت در بخش فارسي بي بي سي
نکته‌اي که در موضوع راه‌اندازي راديو فارسي بي‌بي‌سي اهميت دارد، حضور «حسن موقر باليوزي»  (1980- 1908ميلادي) از رهبران سرشناس بهائيان در سطوح بالا و سياست‌گذاري راديو فارسي زبان بي‌بي‌سي بود که بر اساس اسناد داخلي آرشيو سرويس جهاني بي‌بي‌سي، با دخالت وزارت خارجه صورت گرفته است.
باليوزي نخستين کسي بود که در ابتداي تأسيس بي‌بي‌سي فارسي از آن راديو براي مخاطبان سخن گفت.  وي از اعضاي خاندان افنان و از اقوام نزديک «ميرزاعلي‌محمد باب» و فرزند «محمدعلي (محمود) موقرالدوله باليوزي» حاکم پيشين بوشهر و وزير فوايد عامه و تجارت در کابينه کودتاي سيدضياءالدين طباطبايي در اواخر 1299 و اوايل 1300 شمسي بود.  باليوزي چند سال بعد از تأسيس بخش فارسي بي‌بي‌سي، به عنوان يكي از نزديک‌ترين مشاوران «شوقي افندي رباني» آخرين رهبر شناخته شده بهائيان جهان، در سال 1956 به عضويت بالاترين نهاد اداري و ديني بهائيت (هيأت ايادي امرالله) انتخاب شد. باليوزي علاوه بر نگارش حدود ده اثر با موضوع تاريخ و تبليغ بهائيت، سال‌ها رييس «محفل ملي روحاني بهائيان» جزاير بريتانيا بود که اين سمت به منزله رياست کل اداري و اجرايي بهائيان بريتانيا محسوب مي‌شد.  وي در طول حدود دو دهه کار در بي‌بي‌سي فارسي، عملاً به يکي از افراد کليدي و به شدت تأثيرگذار اين شبکه تبديل شد. 
حضور باليوزي با جايگاهي كه در ميان بهائيان داشت- در راديو بي‌بي‌سي ثابت کرد مسئولان بي‌بي‌سي دست‌کم در بخش فارسي، نسبت به منشور خود درباره ضرورت حفظ بي‌طرفي دبيران، تهيه‌کنندگان و کارکنان در زمينه سياسي و ديني، پايبند نيستند.  حضور چشمگير بهائيان در سطوح مختلف سرويس جهاني بي‌بي‌سي از مديريت‌هاي کلان آن شبکه به پايين، ضمن تأثيرگذاري‌هاي نامحسوس پنهان خود در لايه‌هاي زيرين اين شبکه، گاه نمودهاي آشکاري نيز داشته که از آن ميان مي‌توان به مصاحبه کاملاً تبليغاتي و فرمايشي با «مري مکسول» (ملقب به روحيه خانم) بيوه شوقي افندي رهبر سابق بهائيان، در تاريخ 18 آگوست 1981 اشاره کرد.  تهيه رپرتاژ آگهي‌هاي گزارش‌گونه، و انتشار اخبار و گزارش‌هاي متعدد تبليغي درباره بهائيت نشان‌دهنده تدوام اين سياست و استفاده بي‌بي‌سي از کارت بهائيت عليه ايران است. در اين باره براي نمونه مي‌توان به مجموعه گزارش‌هاي متعدد جانبدارانه و آگهي‌گونه خبرنگاران اعزامي بخش فارسي بي‌بي‌سي به اسراييل، درباره مراکز مختلف بهائي در عکا و ديگر سرزمين‌هاي فلسطيني اشاره کرد که در ماه مي ‌‌2007 براي راديو و وب سايت بي‌بي‌سي فارسي تهيه شد. در اين مطالب، گزارشگران اعزامي بخش فارسي بي‌بي‌سي، حکومت ايران را به بهائي‌ستيزي و يهودي‌ستيزي متهم کردند.  با بررسي موضوعات، عناوين و محتواي اين قبيل نوشته‌ها تعجب نخواهيم کرد اگر بدانيم همه گزارشگران اعزامي و تهيه‌کنندگان اين قبيل آگهي‌هاي گزارش‌گونه در عکا و ديگر شهرهاي آن سرزمين، به سرعت راه ترقي را در بي‌بي‌سي فارسي پيمودند و همه آن‌ها در تغيير و تحولات اخير اين شبکه، ارتقاي رتبه يافته و اکنون به جايگاه بالايي در تلويزيون فارسي بي‌بي‌سي دست يافته‌اند. با توجه به تصدي بخش‌هاي مختلف بي‌بي‌سي فارسي از سوي بهائيان متنفذ و سرشناس، معلوم نيست چگونه مي‌توان اين ادعاي مديران سرويس جهاني بي‌بي‌سي مانند «بهروز آفاق» و «عنايت فاني» را در مورد استقلال عمل تحريريه و تاثير نپذيرفتن از جريانات بيروني قبول کرد. واقعيت اين است که بهائيان امروز در جهان هيچ رسانه‌اي مورد اعتمادتر از بي‌بي‌سي فارسي براي خود سراغ ندارند؛ چرا که اين رسانه به دستاويزي براي اعمال سلايق و ابراز بدعت‌هاي ديني اين گروه تبديل شده است.

3-1. اهداف و سياست‌ها
مديران بي‌بي‌سي فارسي معترفند:
- در سال 1945 که جنگ جهاني دوم پايان يافت، سرويس جهاني بي‌بي‌سي که تا آن زمان يک دستگاه تبليغاتي جنگ در دست دولت بود، تشکيلاتش منحل شد. وزارت تبليغات جنگ هم منحل شد و تصميم گرفته شد که اگر سرويس جهاني قرار است ادامه پيدا کند، بايد براي آن منشوري نوشت و اين منشور نوين سرويس جهاني است که ضامن و نگهدار اين بيطرفي است. البته، اين دليل نمي‌‌شود که در طي سالهاي بعد از جنگ، سرويس جهاني بي‌بي‌سي دچار لغزش و يا کوتاهي نشده باشد. نمونه‌هاي انقلاب ايران و دکتر مصدق را داريم و نمونه جمال ‌عبدالناصر و مصر را داريم... 
- صحبت من بيشتر در مورد بخش فارسي بي.بي.سي و رابطه‌اش با دولت بريتانيا بود، بخصوص از همان اول که تشکيل شده بود. بخاطر اينکه بخش فارسي بي‌بي‌سي در واقع در جنگ جهاني دوم يکي از بخش‌هاي مهمي بود که به وجود آمد و در واقع مسئله‌ اصلي، مقابله با هيتلر بود و چون رضاشاه هم در ايران در آن موقع نمي‌‌خواست با آلماني‌هايي که در ايران زندگي مي‌‌کردند، بدرفتاري بکند و يا اينکه نمي‌‌خواست ايران را وارد موضوع جنگ و يا يکي از متحدان بکند، بريتانيا سخت به ايران مشکوک شد و چون راديو برلين در ايران برنامه اجرا مي‌‌کرد، بريتانيا هم فکر کرد شايد خوب باشد که يک بخشي به اسم بخش فارسي بي.بي.سي تأسيس بکند که بتواند در مقابل آن تبليغاتي که از طرف آلماني‌ها مي‌‌شد، ايستادگي بکند. و در موضوع بحث من به دو تاريخ مهم اشاره مي‌‌شود. يک، دوره‌ رضاشاه. دو، دوره‌ ملي‌ شدن نفت و بعد البته به دوره‌ انقلاب هم اشاره‌اي مي‌‌شود، چون هنوز مدارکش درنيامده است. در آن دو دوره‌ اوليه، که ازشان اسم بردم، مدارک بسيار مشخصي هستند دائر بر اين که دولت بريتانيا، يعني در واقع سفيري که در ايران کار مي‌‌کرده، البته، آن موقع سفارت نبوده، ولي خب حالا اسمش را مي‌‌گذاريم سفير يا کسي که نماينده‌ اصلي بريتانيا در ايران بوده، پيشنهاد مي‌‌داده به وزارت خارجه که قرار است برنامه‌هايي پخش بشود، اين مطالب بايد در آن گنجانده بشود. مثلا، مدارکي هست که مي‌‌گويد، حالا که ما با رضاشاه دوست هستيم و خوب هستيم و روابط بريتانيا با ايران خوب است، رضاشاه را به عنوان يک چهره‌ بسيار مثبت نشان مي‌‌دهند. سربازي که بسيار ميهن‌پرست هست و آدمي که بسيار پيشرو است و مي‌‌خواهد ايران را تبديل به يک کشور مترقي بکند. ولي آن زماني که با رضاشاه درمي‌‌افتند، باز پيشنهادهايي مي‌‌شود و مدارکي هست که نشان مي‌‌دهد، رضاشاه دموکرات نيست و دارد تمام اموال کشور را به اسم خودش مي‌‌کند و هزاران عيب ديگر که روي او مي‌‌گذارند که در اين مدارک هست و خواسته مي‌‌شود از بخش جهاني بي.بي.سي که اين چيزها گفته بشود در آن زمان. و بخش فارسي هم اين کارها را انجام مي‌‌دهد. براي اينکه در آن زمان، در زمان جنگ، در واقع آن بخشي که اخبار براي جهان را مي‌‌نوشته، تحت کنترل نه تنها وزارت خارجه، بلکه وزارت اطلاعات بريتانيا بوده است که بايد اين دو در همکاري با هم يک چيزهايي را تاييد مي‌‌کردند و آن کساني که در بخش فارسي کار مي‌‌کردند و مترجم‌هاي اوليه بودند، آنها اجازه نداشتند که دخالت بکنند. مي‌‌رفتند به اتاق اخبار، اخبار به آنها داده مي‌‌شد و آنها هم ترجمه مي‌‌کردند و مي‌‌خواندند.
در مورد بخش دوم صحبت‌ام نيز بگويم، و آن در مورد دوره‌اي‌ است که دولت انگليس مستقيماً با دولت ايران در مورد مسئله‌ نفت و ملي‌ کردن نفت مقابل مي‌‌شود. يعني چيزي شبيه به آنچه شما مي‌‌گوييد، يعني اگر قرار باشد يک چيز مستقيمي به شکل جنگ باشد. در آن موقع هم باز دوباره مدارکي هست که نشان مي‌‌دهد دقيقاً چهره‌ مصدق را دولت بريتانيا سعي مي‌‌کند با دستورهايي که داده مي‌‌شود، بسيار منفي نشان بدهد و نشان بدهد که مصدق است که نمي‌‌خواهد همکاري بکند، مصدق هست که باعث اين مشکلات است، مصدق هست دروغ گفته و غيره. و آن موقع مي‌‌بينيم که مثلا، تعداد زيادي از کساني که در بخش فارسي بي.بي.سي کار مي‌‌کردند، محل کار را ترک و در واقع اعتصاب مي‌‌کنند و مي‌‌گويند، ما حاضر نيستيم چيزي ضد مصدق بگوييم. و اين مسئله در واقع کشانده مي‌‌شود به بخش فارسي بي.بي.سي.
زماني که جنگ مي‌‌شود يا مثلاً فرض کنيد بعد از ۱۱ سپتامبر مشاهداتي وجود داشت، تغييراتي به وجود مي‌‌آيد و کساني يک دفعه روي صحنه مي‌‌آيند که مي‌‌خواهند با بي.بي.سي بخش فارسي مصاحبه بکنند، مثلاً آقاي توني بلر مي‌‌خواست با ما مصاحبه بکند و يا آقاي ديک چني از آمريکا که يک کمي عجيب و غريب به نظر مي‌‌آمد.
بايد بگويم، مقامي که از دولت آنجا بود و همين طور در تمام مدارکي که خود بي.بي.سي تهيه کرده است، به روشني مي‌‌گويند، اين استقلال بي.بي.سي هست که باعث مي‌‌شود وجهه بريتانيا خوب نشان داده بشود. يعني به نفع دولت است که بي.بي.سي مستقل باشد، براي اينکه بتواند در جهان اعتبار کسب کند. و وقتي آن اعتبار را کسب کرد، آن وقت فرهنگ و انديشه‌ بريتانيا مي‌‌تواند در جهان تأثير بگذارد. يعني اگر بخواهد دولت دخالت بکند و اين بي.بي.سي هم مثل بسياري ديگر تبديل به بازيچه‌ دولت بشود، اعتبارش را از دست خواهد داد.
در واقع ۲۵۰ ميليون پوند استرلينگ خرج بخش جهاني بي.بي.سي مي‌‌شود که يکي از مقامات مي‌‌گفت، پول بسيار زيادي است، نيم ميليارد دلار! و وي مي‌‌گفت اين براي ما پول بسيار زيادي هست، ولي ارزشش را دارد. و حتي من سئوال مستقيم کردم در مورد تلويزيون جديدي که بي.بي.سي مي‌‌خواهد درست بکند براي ايران، و گفتم اين ۷۰ ميليون پوندي که قرار است در سالهاي آينده خرج دو تلويزيون عربي و فارسي بشود، شما چطور مي‌‌توانيد ثابت بکنيد که اين به نفع شماست. به خاطر اينکه تعداد شنونده‌هاي راديو بي.بي.سي پايين رفته است. در واقع، او نتوانست جواب بدهد و گفت، ما کاري به تعداد شنونده و اين جور چيزها نداريم و آنچه براي ما مهم است، اين است که بي.بي.سي بتواند مستقلانه روي جهان اثر بگذارد.
سخنان دو تن از دست‌اندركاران بي‌بي‌سي در بالا به خوبي نشان مي‌دهد مستقل بودن بي‌بي‌سي و نظر نداشتن به اهداف رسمي دولت بريتانيا افسانه‌اي بيش نيست. چه كسي مي‌تواند باور كند دولت انگليس سالانه نيم ميليارد دلار، بر دوش ماليات‌دهندگان انگليسي هزينه مي‌گذارد تا «اخبار صحيح و درست» به سمع و نظر مردم ايران و تاجيكستان و ديگر جاها برسد؟
بي‌بي‌سي در جهت تحقق اهداف بريتانيا و دستور كارهايي كه از وزارت خارجه و سرويس‌هاي اطلاعاتي مي‌گيرد، از همه شگردها و تكنيك‌هاي عمليات رواني استفاده مي‌كند. در جنگ نرم و عمليات روانی روش‌ها و تاکتيک‌هاي متنوع و موثري وجود دارد. متخصصان عمليات رواني با به کارگيري به موقع و مناسب يکي از اين روش‌ها و يا ترکيبي از اينها براساس حالات ذهني و رواني مخاطبان قادر خواهند بود عواطف، احساسات، تمايلات، عقايد و رفتار مخاطبان را تحت تأثير قرار داده و ضمن دگرگون کردن تصورات آنها از حالت عاطفي ايجاد شده براي دست‌يابي به اهداف مورد نظر بهره‌برداري کنند.
البته کارشناسان عمليات رواني بايد قبل از انتخاب روش يا روش‌هاي مناسب، آداب و رسوم، عقايد، عادات، سليقه‌ها، شرايط ذهني و فکري حاکم بر مخاطبان و عکس‌العمل‌هاي احتمالي آنان را مورد مطالعه قرار دهند و پس از آن به انتخاب روش و اجراي آن بپردازند. مهم‌ترين روش‌هاي عملياتي رواني عبارتند از:

1-1-4. فريب
يکي از راه‌هاي تأثيرگذاري بر مخاطبان دادن اطلاعات دروغين و جهت‌دار يا تصوير وارونه از وقايع است که اغلب با ارائه و نمايش حساب‌شدة بخشي از واقعيت اين امر تحقق مي‌‌يابد. چنين تصوير ناقص و دگرگون شده‌اي از واقعيت مي‌‌تواند گروه‌هاي گوناگون مخاطبان مورد نظر در عمليات رواني را تحت‌تأثير قرار دهد.
بي بي سي فارسي در موضوعاتي نظير متعالي نشان دادن فرهنگ غرب، کارآمد نشان دادن نظام سکولار، سياه‌نمايي آداب و رسوم ملي و آئين‌هاي مذهبي، ناکارآمد نشان دادن دولت و... سعي در فريب افکار عمومي جامعه نموده است.

1-2-4. تخدير
در اين روش متخصصان جنگ‌هاي رواني براي کند و متوقف کردن رفتار مخاطبان پشتوانه احساسي- عاطفي آنان را نشانه مي‌‌روند و شور و احساس حاکم بر رفتار ايشان را به تدريج کمرنگ و زايل مي‌‌کنند؛ زيرا خوب مي‌‌دانند با کاهش شور و هيجان، خود رفتار نيز تضعيف و متوقف خواهد شد.
در چنين حالتي مخاطبان، قدرت و توان خود را براي دستيابي به اهداف از دست مي‌د‌‌هند و مجبور به عقب‌نشيني، فرار و يا تسليم مي‌‌شوند. با کاهش شور و هيجان مخاطبان روحيه و اراده آنان نيز تضعيف شده و توان مبارزه را از دست خواهند داد. گسترش مظاهر دنيوي و مادي از حربه‌هايي هستند که بسياري از مواقع افراد مبارز و داراي پشتکار زياد را به دليل بي‌توجهي به ارزش‌هاي دروني خود به افرادي مادي، دنياپرست و عافيت‌طلب تبديل مي‌‌کنند. استکبار جهاني و علي‌الخصوص دولت بريتانيا به تجربه و زيرکي دريافته است گسترش فساد و بي‌بند و باري از اساسي‌ترين و کارآمدترين حربه‌ها براي از بين بردن اعتقادات ديني، ارزش‌ها و آداب و رسوم ملي و فرهنگ ملت‌هاي جهان است و از همين رو پايه و اساس هجوم رواني و تبليغاتي دستگاه‌هاي خود را بر ايجاد و گسترش بي‌بند و باري، فساد و خشونت در بين مخاطبان گوناگون خود در جامعه ايراني قرار داده است. مقام معظم رهبري درباره اين خطر مي‌‌فرمايند: اين همان چيزي است كه در ادبيات سياسي معاصر از آن به «تهاجم فرهنگي» تعبير مي‌شود.

1-3-4.‌ تشجيع
برخلاف روش قبلي يعني تخدير، در اين روش متخصصان جنگ‌هاي رواني بايد شور و شوق تلاش و حرکت به سوي هدف مطلوب را در مخاطبان برانگيزند و عواطف و احساسات و رفتار آنان را تقويت کنند. براي مثال بي‌بي‌سي فارسي بارها براي برانگيختن مردم به حضور در تظاهرات‌هاي غيرقانوني و رفتارهاي ناهنجار و قانون‌شكنانه وارد عمل شده و مردم به ويژه جوانان را از طريق پوشش‌هاي ويژه خبري به اين اقدامات ترغيب و تشجيع نموده است.
1-4-4. تحريک
منظور از تحريک انجام اقدام‌هايي است که بر روي حالات و رفتار مخاطبان تأثير مي‌‌گذارد. در اين روش متخصصان جنگ‌هاي رواني با ارائه پيام‌ها و اطلاعات آگاهي‌‌دهنده به تحريک احساسات مخاطبان مي‌‌پردازند و آنان را به سوي تحقق اهداف مورد نظر خود سوق مي‌‌دهند. حس همدردي، تنفر، خشم و غضب از جمله مفاهيم تعيين‌کننده در اين روش است که مورد توجه قرار مي‌‌گيرد.
متخصصان جنگ‌هاي رواني با ترسيم چهره بي‌رحم و ضد انساني دشمن که مي‌‌تواند واقعي و يا ساختگي باشد و يا ترسيم چهره درددار و سختي کشيده قربانيان اين بي‌رحمي مي‌‌توانند قوه خشم و غضب مردم خودي و همچنين نيروها و مردم دشمن را بيدار کنند و در همان حال احساس همدردي با قربانيان و يا بازماندگان آنان را در مخاطبان برانگيزند و از آن بهره‌برداري کنند.
اين روش در تحريک مردم نسبت به بروز تقلب در انتخابات، افزايش حس ترحم براي آسيب‌ديدگان و مضروب‌شدگان در اغتشاشات و ايجاد حس انزجار از مأمورين انتظامي و نظامي و بسيج کشور بارها و بارها مورد استفاده بي‌بي‌سي فارسي قرار گرفته است.

1-5-4.‌ شرطي‌سازي
اين نظريه در تبليغات و عمليات رواني بسيار کاربرد دارد. نظريه شرطي‌سازي بر اين فرض مبتني است كه وقتي يک محرک شرطي در مقابل يک محرک غيرشرطي قرار بگيرد و اين همجواري تداوم پيدا کند و تکرار بشود به جايي مي‌‌رسيم که محرک شرطي پاسخي را مي‌‌گيرد که محرک غيرشرطي مي‌‌گرفت. به عنوان مثال: کلمه «ترشي» يک صوت است كه از بس اين صوت همراه با خوردن ترشي و بر اثر ترشي خوردن تكرار شده به مرحله‌اي رسيده که اگر آن ترشي نباشد و همان صوت را بشنويد بزاق ترشح مي‌‌شود؛ اين قاعده شرطي‌سازي است. در عمليات رواني با مغز مخاطب سر و کار داريم اما در شرطي‌سازي با مخچه سر و کار داريم و اين کاملاً غيرارادي است. به طور مثال تلويزيون فارسي بي‌بي‌سي با شرطي‌سازي مواردي نظير نمايش وجهه سياه، انحصارطلب و غيرمردمي از نهادي همچون سپاه پاسداران سعي مي‌نمايد حس مشابهي در هر بار نام برده شدن از اين نهاد مردمي کشور به مخاطب القا کند. تصور بكنيد وقتي مردم نام سپاه را روزي چند نوبت توأم با خشونت، انحصارطلبي سياسي، فساد مالي و... بشنوند، چه احساسي به آنها دست مي‌دهد؟

1-6-4. تکرار
يکي از مؤثرترين عوامل در تبليغات و عمليات رواني اصل تکرار است. جمله‌ها، کلمه‌ها، نوارها و آهنگ‌هاي معين يا تصويرها، علائم و نشانه‌هايي که براي نفوذ در عقيده يا فکري انتخاب شده است آنقدر تکرار مي‌‌شود تا چشم و گوش شنونده و بيننده تحت فشار عصبي قرار گيرد و هدف، تحت تأثير صداها، تصويرها و جمله‌ها به طور ناخودآگاه عکس‌العمل مشروط يابد و به دلخواه مبلغ عمل کند. به عقيده عده‌اي از روانشناسان اجتماعي وقتي فرد موضوعي را از کسي شنيد مانند آن است که آن موضوع را يک بار و از يک شخص شنيده است. حال اگر همان فرد موضوع را از همان شخص صد بار بشنود مانند آن است که از صد نفر شنيده است. گوبلز وزير تبليغات آلمان نازي مي‌‌گفت کليساي کاتوليک از اين جهت پايدار مانده که طي 200 سال بطور مرتب يک چيز را تکرار کرده است.
بي‌بي‌سي فارسي در ايام انتخابات در مدت ده روز بيش از 500 مرتبه کلمه تقلب را در اشکال مختلف تكرار كرده است. در انتخابات دهمين دوره رياست جمهوري ايران، بيشتر تكنيك‌هاي جنگ رواني كه در بالا شرح داديم،‌ از سوي بي‌بي‌سي به كار گرفته شد. سناريوهاي بي‌بي‌سي در اين جريان به شرح زير بود:

پيش از انتخابات
ترغيب به عدم شركت در انتخابات
1. رئيس‌جمهور در نظام ايران اختياري ندارد.
2. قطعيت تقلب در انتخابات

تبليغ براي طيف اصلاح‌طلبان
1. سياه‌نمايي وضع موجود و تخريب دولت و شخص رئيس‌جمهور
2.  پوشش خبري ويژه، مستمر و مثبت از نامزدهاي اصلاح‌طلب به ويژه جناب ميرحسين موسوي
پس از انتخابات
قطعيت بروز تقلب در انتخابات
1. كارشناسي و استدلال جهت وجود حتمي تقلب
2. مصاحبه مستمر با معترضين و مدعيان تقلب

تهييج و تحريك مردم به اعتراضات گسترده
1. پخش برنامه‌هاي تحريك‌آميز و تماس‌هاي معترضين، پخش فيلم‌هاي تظاهرات و درگيري‌ها
2. اطلاع‌رساني مستمر نسبت به قرارهاي تجمع

2. ويژگي‌ها و مشخصات شبکه تلويزيوني بي‌بي‌سي فارسي
1-2. چگونگي آغاز به کار تلويزيون بي‌بي‌سي فارسي
ارديبهشت ماه سال 87، آگهي استخدام بي‌بي‌سي براي جذب خبرنگار، خبرنگار ارشد، تهيه کننده ارشد، بخش مستند و غيرخبري، دستيار تهيه براي برنامه‌هاي مستند خبري و غيرخبري، فيلم‌بردار و تدوين‌گر در بخش فارسي سايت بي‌بي‌سي منتشر شد. نمونه‌ای از اين آگهي در زير مشاهده مي‌شود:
آگهي استخدام در تلويزيون فارسي بي‌بي‌سي
سرويس جهاني بي‌بي‌سي در حال راه‌اندازي شبكه‌اي تلويزيوني به زبان فارسي است.
اين شبكه، خبر، تحليل و برنامه‌هاي مستند و فرهنگي با كيفيت بالا به مخاطبان ارائه خواهد كرد.
تلويزيون فارسي بي‌بي‌سي قصد دارد در واشنگتن، بيروت، بيت‌المقدس، دبي، استانبول، كابل، دوشنبه و اسلام‌آباد خبرنگار ارشد و خبرنگار/تهيه كننده استخدام كند.
متقاضي بايد سابقه كار خبري داشته باشد (تجربه كار در تلويزيون و راديو، ارجحيت خواهد داشت)، فارسي را به عنوان زبان مادري (يا معادل آن) بداند، و در مورد كشوري كه علاقه‌مند به كار در آن است دانش عميق داشته باشد.
آشنايي با زبان مورد استفاده درآن كشور و زبان انگليسي متقاضي را در موقعيت بهتري قرار خواهد داد.
- راهنماي گام به گام تكميل درخواست اينترنتي استخدام در بي بي سي
خبرنگار ارشد شماره: 375327 محل كار: خارج از بريتانيا
- توضيح شغل و فرم درخواست كار براي خبرنگار ارشد
خبرنگار/ تهيه كننده شماره: 348278 محل كار: خارج از بريتانيا
- توضيح شغل و فرم درخواست كار براي خبرنگار/ تهيه كننده
پس از انجام تحقيقات و پروژه‌هاي مقدماتي بي‌بي‌سي با انتشار مکرر آگهي استخدام درصدد جذب نيرو از ميان صاحبان تجربه‌هاي رسانه‌اي، روشنفکرمآبان داخلي، و مخالفان مقيم خارج از كشور برآمد. در حال حاضر تلويزيون فارسي بي‌بي‌سي حدود 150 کارمند دارد. از اين ميان نيمي از آنها کارمندان سابق بي‌بي‌سي هستند که از پيش انتخاب شده و سمت‌ها و جايگاه آنها تعيين شده است.
مسعود بهنود  به عنوان مشاور اين تلويزيون وظيفه برنامه‌ریزی و هماهنگي‌هاي کلي را نيز برعهده گرفت و سردبيران سابق سايت و راديوي فارسي بي‌بي‌سي به عنوان سردبيران موقت تلويزيون معرّفي شدند.
فرشاد بيان، سينا مطلبي، اميد حبيبي‌نيا  و معصومه طرفه  که از همان ابتدا پروژه‌هاي تحقيقي و نظرسنجي‌هاي مورد نياز شبکه را دنبال می‌کردند، مسئوليت شناسايي و دعوت علاقه‌مندان را نيز برعهده گرفتند؛ اما پس از مدتي فرشاد بيان (مدير سايت گويا و سايت روز) به بروکسل فرستاده شد تا در آينده به عنوان مسئول دفتر اين شبکه به واشنگتن اعزام گردد. سينا مطلبي، كه در ايران در روزنامه‌هاي مختلف مطالب سياسي، ورزشي و سينمايي مي‌نوشت و پس از فرار به هلند بلافاصله به بي‌بي‌سي فراخوانده شد نيز به مديريت سايت زيگزاگ منصوب شد و اميد حبيبي‌نيا، روزنامه‌نگار روزنامه‌هاي زنجيره‌اي و مدير سايت ضدانقلابي آزادي بيان كه از سوئيس براي مشاوره در زمينه مخاطبان احتمالي تلويزيون فارسي بي‌بي‌سي فراخوانده شد، به دبي فرستاده شد تا در آنجا با همکاري سرويس جهاني بي‌بي‌سي پروژه‌هاي مربوط به تحليل مخاطبان را براي تلويزيون بي‌بي‌سي انجام دهد.
مديريت شبكه فارسي تلويزيون بي‌بي‌سي در ابتدا با آقاي رابرت بينيون که يک فرد انگليسي است، بود؛ اما در ايام انتخابات رياست جمهوري ايران به ناگاه مديريت آن به آقاي صادق صبا، کارشناس و تحليل‌گر قديمي بي‌بي‌سي سپرده شد.
2-2. عوامل انسانی تلويزيون فارسی بی‌بی‌سی
همان‌گونه که ذکر شد، بسياری از چهر‌ه‌های امروز اين شبکه تلويزيونی، افراد شناخته شده جريان موسوم به اصلاح‌طلبی داخل کشور هستند که مدت‌ها در عرصه مطبوعات فعاليت کرده‌اند. طبق بررسی به عمل آمده، اکثر نيروهای انسانی ايرانی اين شبکه که از داخل کشور و از طريق معرفی مشاورين و مصاحبه در ترکيه، انتخاب شده‌اند، از فعالان يکی از عرصه‌های رسانه‌ای ذيل هستند:
1- مؤسسه همشهری 2- نشريه چلچراغ 3- رسانه‌های دولتی (صداوسيما، ايرنا، ايسنا و ...)
به طور نمونه به چند مورد از آنها اشاره می‌شود:
- علی‌اصغر رمضان‌پور(مشاور ارشد بی‌بی‌سی فارسی)، معاون فرهنگی وزارت ارشاد دوره اصلاحات و مؤسس و سردبير بسياری از روزنامه ها و وب‌سايت‌های زنجيره‌ای، عضو سابق سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و ...
- نگين شيرآقايي (خبرنگار)، مدتی در ايسنا مشغول به کار بوده است؛ سپس به خبرگزاری سازمان ميراث فرهنگی(CHN) منتقل شده و روزگاری در روزنامه اعتماد و همشهری آنلاين مطلب نگاشته است. از جمله مقالات وی می‌توان به نقش انگليسی‌ها در تحريف نام خليج فارس و کار، کار انگليسی‌هاست اشاره کرد.
- سينا مطلبی (سردبير اجرايي برنامه نوبت شما و...)، فارغ‌التحصيل سينما بوده و در يکی از فيلم‌های آقای مسعود کيميايي نيز به عنوان دستيار کارگردان شرکت داشته است. مسئول صفحه سينمايي روزنامه حيات نو بوده و سايت‌هاي وبگرد (روزنگار) و زيگزاگ بي‌بي‌سي را مديريت نموده است. وي در سال 2004 پس از آزادی از زندان کوتاه مدت به هلند مهاجرت کرد.
- فرناز قاضی‌زاده (مجری و گوينده خبر)، همسر سينا مطلبی است؛ و در مجموعه روزنامه‌های زنجيره‌ای دوره اصلاحات (نشاط، زن، ياس نو، حيات نو...) فعاليت مطبوعاتی داشته است. وی در سال 1379 به عنوان مجری يک برنامه علمی در شبکه 4 سيمای جمهوری اسلامی نيز برنامه اجرا کرده است.
- سام فرزانه (گوينده و خبرنگار) نيز که از فعالان مطبوعاتی دوره اصلاحات است، در نشريه چلچراغ فعاليت می‌نموده است. همکاری با راديوی جمهوری اسلامی نيز در کارنامه شغلی او وجود دارد.
- نيما اکبرپور (برنامه‌ساز و مجری برنامه کليک) هم از جمله افرادی است که با راديو جوان و خبرگزاری ايسنا همکاری داشته ولی جدی‌ترين سمت وی، جانشينی سردبير نشريه چلچراغ است.
- فريبا صحرايي (خبرنگار) مسئول سابق بخش علمی- فرهنگی- دانشجويي گروه جوانان مؤسسه همشهری و...
- ماريا سرسالاری (تهيه‌کننده برنامه نوبت شما و ...) همکار مطبوعاتی خبرگزاری ايرنا در دوره اصلاحات

4-2. مخاطبان تلويزيون فارسي بي‌بي‌سي از نگاه خودش
نشريه داخلي سرويس بين‌المللي بي‌بي‌سي در فوريه 2008 در مطلبي که راجع به تأسيس شبکه تلويزيوني بي‌بي‌سي فارسي منتشر ساخته بود، مخاطبان خود را در ايران اين گونه معرفي کرده بود:

بيننده ايراني
- جوان، داراي تحصيلات كافي، مغرور و سربلند از هويت ملي و مشتاق به شنيدن اخبار جهان؛ 75% از آن‌ها 30 سال يا كمتر از 30 سال دارند.
- علي‌رغم ممنوعيت استفاده از ماهواره، داراي ماهواره است و تعدادي از شبكه‌هاي تلويزيوني را تماشا مي‌‌كند؛ اگر چه اين شبكه‌ها موثق و بي‌طرف هستند.
- زندگي فرهنگي و اجتماعي با نشاطي دارد؛ به خصوص وقتي در شهرهاي بزرگ زندگي مي‌‌كند. همچنين او مشتاق به عبور از حد و مرزها به طور زيركانه مي‌‌باشد.
- كاربر فعال اينترنت است. استفاده از اينترنت در ميان آقايان جوان بسيار بالاست و اين در حالي است كه آن‌ها از اينترنت براي بيان و مطرح كردن خود در ميان خانم‌ها استفاده مي‌‌كنند.
- در بحث‌ها و مناظرات جهاني وارد مي‌‌شود؛ به طوري كه به نظر مي‌‌رسد به خارج از ايران سفر كرده يا آن مناطق را مورد مطالعه قرار داده است (بر اساس آمار IMF سالانه بيش از 150000 نفر از بهترين جوانان نخبه ايراني كشورشان را ترك مي‌‌كنند.)
- در جامعه‌اي كه داراي كشمكش و تنش است زندگي مي‌‌كند. در ميان جواناني كه كشور را ترك كرده‌ اما آن‌ها را برگردانده‌اند، در ميان روشنفكران و محافظه‌كاران، در ميان فقير و غني.
- با والدين خود و در حالي كه به راديوي فارسي BBC گوش مي‌‌كند، بزرگ مي‌‌شود.
- با مجموعه‌اي از سوء‌ظن‌ها نسبت به BBC در جنگ ايران و عراق و در انقلاب ايران مواجه مي‌‌باشد؛ اما بينندگان ايراني خودشان در ارتباط با اين مسائل تصميم مي‌‌گيرند.
- انتظارات زيادي از BBC دارد و مشتاقانه منتظر شبكه‌اي است كه حجم زيادي از محتوا و مضمون و همچنين اخبار را ارائه كند.
- كنترل‌هاي شديد روي شبكه‌هاي ايراني نشان مي‌‌دهد همه مردم شبكه‌هاي 1 و 2 را تا حد زيادي تماشا مي‌‌كنند. شبكه 3 براي بينندگان جوان هدف‌گذاري شده است كه حدود 93% آن‌ها زير 30 سال هستند.

3. تحليل برنامه‌ها و معرفی سبک زندگی ارائه شده
1-3. خبر
تلويزيون فارسي بي‌بي‌سي در هر روز هفت بخش، چهار بخش خبري اصلي و مشروح و سه بخش خلاصه خبرها، دارد.
بخش‌هاي خبري مشروح معمولاً حدود 25 دقيقه مي‌‌باشند و با سرخط خبرها به مدت حدود 30 ثانيه شروع مي‌‌شوند.
خلاصة خبرها معمولاً حدود 1 دقيقه و 30 ثانيه و چکيده خبرهاي طرح شده در خبرهاي مشروح است.

تحليل اخبار
از مجموع 809 نمونه خبري بررسي شده در طول بهار سال 88، موضوع و محتواي 649 مورد آنها سياسي و موضوع و محتواي 160 مورد فرهنگي و مذهبي بوده است.

 تعداد درصد
فرهنگي 160 19.8%
سياسي 649 80.2%

جدول شماره 1- فراواني و درصد موضوعات خبري

 

 

 


نمودار شماره 1- فراواني و درصد حيطه موضوعات خبري

از مجموع نمونه‌هاي بررسي شده، 327 مورد اخبار، تنها در موضوع ايران و مابقي مربوط به ساير نقاط جهان مي‌‌باشد.

 ايران ساير کشورها
تعداد 327 482
درصد 40.4% 59.6%
جدول شماره 2- فراواني و درصد پراکندگي جغرافيايي موضوعات خبر

 ايران ساير کشورها
سياسي 45.3% 54.7%
فرهنگي 20.6% 79.4%


در ميان موضوعات سياسي، 294 مورد از اخبار مربوط به ايران و در حيطه موضوعات فرهنگي فقط 33 مورد از اخبار به حوزه ايران مرتبط بوده است:

 

 

 


 ايران ساير کشورها جمع
سياسي 294 355 649
فرهنگي 33 127 160
جدول شماره 4- درصد تخصيص موضوعات مربوط به اخبار ايران

 

 

 

نمودار شماره 3- فرواني و درصد تخصيص موضوعات مربوط به اخبار ايران
در ميان کشورهاي خارجي که اخبار شبکه تلويزيوني بي‌بي‌سي فارسي بدان‌ها پرداخته، انگلستان بيشترين درصد پوشش خبري را داشته است:

 انگلستان امريکا افغانستان پاکستان عراق اسرائيل روسيه سريلانکا هند ترکيه
تعداد 70 64 49 27 23 22 19 18 16 13
درصد 21.8% 19.9% 15.3% 8.4% 7.2% 6.9% 5.9% 5.6% 5.0% 4.0%
جدول شماره 5- درصد پوشش خبري کشورهاي خارجي

 

 

 

نمودار شماره 4- درصد پوشش خبري کشورهاي خارجي

اهداف و سياست‌ها در تدوين و پخش اخبار
- همان‌طور که در نمودار شماره 1 مشخص شده است، حجم اخباري که به نوعي به حوزه فرهنگ و مذهب مردم مرتبط است، حدود 20 درصد کل اخبار پخش شده از اين شبکه است که نسبت قابل ‌توجهي را تشکيل مي‌‌دهد.
- مشاهده مي‌‌شود بيشترين حوزه هدف گذاري شده خبري و اطلاع‌رساني، نظام و حاکميت جمهوري اسلامي ايران است. در مقام و اولويت بعدي جامعه و فرهنگ ايراني است که مورد هجوم خبري قرار گرفته است.
- بيشتر اخبار فرهنگي (حدود 80 درصد) مربوط به کشورهاي خارجي است؛ و اين بيانگر سياست ترويج و گسترش فرهنگ غربي با ابزار اطلاع‌رساني و درگير نمودن ذهن مخاطب با رويدادهاي جامعه و فرهنگ غرب است.
- دامن زدن به کوچک‌ترين اختلافات قومي و مذهبي داخل کشور، و بزرگ‌نمايي آنها از عمده‌ترين اهداف بي‌بي‌سي فارسي در برنامه‌هاي مربوط به مسائل فرهنگي و مذهبي است.
- تأکيد بر منطقي، عقلاني و نهادينه بودن تفکر سکولار، با پخش اخبار و اطلاع‌رساني نسبت به موضوعات مرتبط؛ نظير اعلان نظر پاپ بنديکت شانزدهم مبني بر لزوم عدم استفاده از مذهب در پيش‌برد اهداف سياسي.
- ترويج و گسترش فرهنگ مبتذل غربي با دغدغه‌سازي و چالش‌برانگيزي موضوعات روز جوانان جوامع غربي؛ نظير گزارش لحظه به لحظه از جشنواره و مسابقه موسيقي يورو ويژن.
- ايجاد يأس، نااميدي و بي‌اعتمادي در دل و ذهن جوانان ايراني نسبت به نظام حاکم و دستاوردهاي آن؛ با اطلاع‌رساني نادرست و القايي و فضاسازي‌هاي کاذب رسانه‌اي در مورد موضوعات مختلف.
- تخريب و تحقير ارزش‌ها و هنجارهاي اجتماعي اعم از مذهبي و ملي در جامعه ايراني.

2-3. نوبت شما
برنامه‌ای ترکيبي و گفتگومحور است که روزهاي شنبه تا چهارشنبه هر هفته پس از خبر ساعت 19 به مدت حدود 45 دقيقه پخش مي‌شود.
موضوع برنامه که از موضوعات روز جامعه ايران و بعضاً نيز افغانستان انتخاب می‌شود، روز قبل در پايگاه اطلاع‌رساني بي‌بي‌سي bbcpersian.com به اطلاع مخاطبان می‌رسد و آن‌ها نيز مي‌توانند به وسيله ثبت در پايگاه اطلاع‌رساني بي‌بي‌سي، ارسال نامه الکترونيک (Email)، ارسال پيامک (SMS) و تماس تلفني، نظر خود را در مورد موضوع برنامه اعلام کنند. اين برنامه توسط يک مجري اصلي و يک مجري فرعي و پشتيبان اجرا می‌گردد. مجري اصلي وظيفه مديريت تماس‌ها و گفتگوي مستقيم با افراد پشت خط تلفن را برعهده داشته و مجري دوم ارتباطات رايانه‌ای اعم از کامنت، ايميل و بعضي مطالب از پيش تعيين شده وب‌سايت‌ها و وب‌لاگ‌ها را می‌خواند.
ويژگي اصلي اين برنامه، تحقق اهداف دست اندرکاران آن با ابزار مردم و بيان نظرات آنان است. بي‌ترديد مردم به جنس خودشان اعتماد بيشتري دارند و در پذيرش پيام از طرف آنان كمتر مقاومت مي‌كنند. مجريان اين برنامه به طور معمول، آقاي سياوش اردلان و خانم پونه قدوسي هستند. اين دو مجري با آموزش‌هاي ويژه‌اي كه ديده‌اند، سعي در بي‌طرف نشان دادن برنامه و بيان گزاره موردنظر برنامه از زبان مردم دارند.

عوامل برنامه
سردبير اجرايي برنامه، که مهمترين عامل مهندسي پيام و محتواست، سينا مطلبي است.
مسئوليت‌هاي اصلي و محتوايي اين برنامه به افرادي با اصالت ايراني؛ و نقش‌هاي فني و شکلي به افراد انگليسي که عمدتا کارگردانان تلويزيوني شبکه بي‌بي‌سي هستند، واگذار شده است. مبرهن است که در يک برنامه گفتگومحور که از حداقل جذابيت براي مخاطب برخوردار است، کارگرداني و تصويربرداري برنامه نقش مهمي در جذب و نگهداري مخاطب دارد.

نمونه موضوعات برنامه
آيا به آزادي باورهاي مذهبي اعتقاد داريد؟
آيا سياست خارجي موفق بدون دوستي با آمريکا ممکن است؟
آيا با رياست جمهورى يك زن در كشورتان موافقيد؟
جايگاه رياست جمهورى در ساختار سياسى جمهورى اسلامى ايران؛ نظرات شما
ثبت نام صدها داوطلب براي رياست جمهوري ايران؛ نظرات شما
شما چقدر می‌خنديد؟
آيا با اجباري بودن سربازي موافقيد؟
آخرين باري که «کار خير» کرديد، چه زماني بود؟
آيا همسر شما «دست بزن» دارد؟
حفظ ميراث فرهنگي چه اهميتي دارد؟
آيا تمايلي به عضويت در يک حزب سياسي داريد؟
آيا معلم از جايگاه شايسته خود در جامعه برخوردار است؟
نظرات شما درباره طرح ارتقاي امنيت اجتماعي
تلاش براي توقف صدور حکم اعدام براي نوجوانان در ايران؛ نظر شما
صدمين روز رييس جمهوري اوباما؛ نظرات شما
آيا با کاهش سن رأي موافقيد؟
آيا به آزادي باورهاي مذهبي اعتقاد داريد؟
پيام نوروزي اوباما و واکنش آيت‌الله خامنه‌اي
آبروداري نزد ميهمان در عيد تا کجا؟
امريکا چه نکاتي را براي خروج از افغانستان بايد مدنظر قرار دهد؟
برخورد سپاه با سايت‌هاي ضد دين و ضد اخلاق در ايران
مشکلات سفرهاي نوروزي در داخل ايران
بازي ايران و عربستان
جمهوري اسلامي، 30 سال پس از تأسيس
حفظ محيط زيست
شما چقدر به خرافات اعتقاد داريد؟
آيا زن مکلف به هم بستري است؟
تعطيلات رسمي زياد است يا نه؟
رشوه دادن
وزير علوم: فرار مغزها را قبول نداريم. شما چطور؟
رکسانا صابري، جاسوس چه کسي است؟
جُک گفتن راجع به اقوام مختلف
صحبت‌هاي آقاي احمدي‌نژاد در کنفرانس ژنو
روز سپاه؛ عملکرد سپاه پاسداران
اوباما در پي گفتگوي غرب و جهان اسلام؛ نظرات شما
ريشه‌ها و راه حل ناآرامي‌‌هاي زاهدان از نگاه شما
از برنامه‌ها و ديدگاه‌هاي نامزد منتخب خود دفاع كنيد
آيا عزاداري جامعه را «با نشاط» می‌کند؟
احساسات ضد همجنس‌گرايي در جامعه شما چگونه است؟
چقدر بر «ريخت و پاش» مسئولان نظارت داريد؟
کارنامه اقتصادي دولت نهم از نگاه شما
نگراني از امکان تقلب در انتخابات
نتايج انتخابات رياست جمهوري
مشاهدات شما از تقلب در انتخابات
با اوباش چگونه بايد برخورد كرد؟
فيلتر شدن فيس بوک در ايران؛ نظرات شما
ادامه جنگ پس از فتح خرمشهر، نظرات شما
نظارت استصوابي شوراي نگهبان از نگاه شما
آيا ايران به «اصلاحات» نياز دارد؟
فارغ از هر محدوديت، رييس جمهوري ايده آل شما براي ايران کيست؟
رأي دادن يا ندادن؛ نظر شما چيست؟

تکنيک چيدمان نظرات مردم
با بررسي دقيق‌تر برنامه‌اي که به نظر مي‌‌رسد ساختار آن صرفاً نظرات مردمي است که حول محور موضوع برنامه مطرح مي‌‌شود، مشخص مي‌‌شود چيدمان اين نظرات و نوع وسيله ارتباطي که با آنها ارتباط برقرار شده در القاي پيام مورد نظر دست‌اندرکاران برنامه نقش به سزايي دارد. براي بررسي اين فرضيه برنامه‌هايي را به صورت تصادفي انتخاب و به بررسي اين فرضيه‌ها مي‌‌پردازيم:

برنامه روز چهارشنبه مورخ12/1/88
برنامه «نوبت شما»ي تلويزيون فارسى بى‌بى‌سى در روز چهارشنبه 12 فروردين 88 به موضوع رفراندوم روز جمهوري اسلامي اختصاص داشت.
موضوع برنامه: جمهوري اسلامي، 30 سال پس از تأسيس؛ نظرات شما
متن اصلي برنامه: مردم ايران در دوازدهم فروردين سال 1358 با شرکت در يک همه‌پرسي، «جمهوري اسلامي» را به عنوان نظام سياسي مورد قبول خود انتخاب کردند. در آن زمان، هر ايراني با هر دين و مذهب و عقيده سياسي، با چشم‌اندازي که از کارکرد «جمهوري اسلامي» در ذهن خود داشت، رأي خود را به صندوق ريخت؛ چشم‌اندازهايي که برخي از آنها به دست آمد و بعضي نيز هيچگاه رنگ واقعيت به خود نگرفت. اکنون 30 سال پس از آن همه‌پرسي، نظر شما درباره اين نظام سياسي چيست؟ انقلاب ايران در سال 57 در حالي با مشارکت بسياري از گروه‌ها و توده‌ها به ثمر نشست که هر يک از آنها مطالباتي را از نظام سياسي پيش ‌رو طلب می‌کرد؛ مطالباتي همچون آزادي سياسي، آزادي بيان، آزادي‌هاي اجتماعي و غيره. فکر می‌کنيد نظام «جمهوري اسلامي» در مقام وارث سياسي انقلاب ايران، تا چه اندازه مطالبات انقلابيون را برآورده ساخت؟ چشم‌اندازها و تصوراتي که از کارکرد اين نوع نظام سياسي در کشور خود داشته‌ايد، تا چه اندازه واقعي بوده و در اين سه دهه تحقق يافته است؟ به نظر شما مهم‌ترين نقاط ضعف و قوت نظام «جمهوري اسلامي» و قانون اساسي آن، در مرحله اجرا کدام موارد بوده است؟

ترتيب نظرات نوع تماس جنس نظردهنده مکان
(داخل/خارج کشور) موضع نظردهنده
(منفي: عليه جمهوري اسلامي
مثبت: له جمهوري اسلامي)
1 تلفن مرد داخل کشور منفي
2 تلفن مرد داخل کشور مثبت
3 پست الکترونيک مرد داخل کشور منفي
4 پست الکترونيک مرد داخل کشور منفي
5 مشاهده وب سايت ديگران - - مثبت
6 مشاهده وب لاگ ديگران - - منفي
7 مشاهده وب لاگ ديگران - - مثبت
8 مشاهده وب لاگ ديگران - - مثبت
9 مشاهده وب لاگ ديگران - - منفي
10 مشاهده وب سايت ديگران - - مثبت
11 پست الکترونيک مرد خارج کشور مثبت
12 پست الکترونيک زن خارج کشور منفي
13 تلفن مرد داخل کشور منفي
14 تلفن مرد داخل کشور مثبت
15 تلفن مرد داخل کشور منفي
16 وب کم مرد خارج کشور منفي
17 تلفن مرد داخل کشور مثبت
18 تلفن مرد داخل کشور منفي
19 پست الکترونيک مرد - منفي
20 پست الکترونيک مرد - منفي
21 پست الکترونيک مرد - منفي
22 پست الکترونيک مرد - منفي
23 پست الکترونيک زن خارج کشور منفي
24 پست الکترونيک مرد داخل کشور مثبت
25 وب کم مرد خارج کشور منفي
26 تلفن مرد داخل کشور مثبت
27 تلفن مرد داخل کشور منفي
جدول شماره 10- فهرست نظرات

همان‌گونه که در جدول فوق نشان داده شده، در اين برنامه وانمود شده است در ارائه نظرات موافق و مخالف، اصل بي‌طرفي رعايت شده است؛ با قرار دادن نظرات موافق و مخالف در کنار هم. لکن در مشاهده دقيق‌تر مي‌‌بينيم:
- برنامه با نظر مخالف شروع و با نظر مخالف پايان يافته است.
- تقريباً در هر مرتبه که نظر موافقي مطرح شده است، بلافاصله يک يا چند نظر مخالف نيز بيان شده است.
- در نيمه ابتدايي برنامه، رعايت مساوات نسبي ميان نظرات موافق و مخالف برنامه صورت گرفته، لکن در نيمه دوم و انتهايي برنامه، پس از يک تلفن مخالف، با خواندن پنج نظر ارسال شده از طريق پست الکترونيک و ثبت شده در سايت فارسي بي‌بي‌سي که همگي مخالف بوده و پشت سر هم خوانده شدند، سعي در اکثريت نمايي گرايش مخالف نموده شده است.
- گزاره مهندسي شده پيام در اين برنامه القاي اين پيام است که مردم ايران در 12 فرورين 58، به نظام جمهوري اسلامي رأي نداده‌اند و صرفا منظورشان هر نظام سياسي غير از نظام پادشاهي و سلطنتي بوده است.

برنامه روز چهارشنبه مورخ 20/3/88
در اين برنامه که دو روز مانده به انتخابات رياست جمهوري پخش شد، نامه آقاي ‌هاشمي رفسنجاني به رهبر معظم انقلاب به بحث گذاشته شد؛ و در واپسين لحظات اين موضوع به تقلب در انتخابات تغيير يافت. در چنين برهه حساسي که فضاي تبليغات داغ انتخاباتي مردم را هيجان زده کرده است، انتخاب اين موضوع و القاي باور حداکثري مردم به وجود تقلب در انتخابات مي‌‌توانست افکار عمومي را به هر نتيجه‌اي که پس از انتخابات اعلام مي‌‌شد حساس و بي اعتماد نمايد. آيا حوادث بعدي در كشور را مي‌توان با اين عملكرد بي‌بي‌سي مرتبط دانست؟

 تماس/ نظر
 فراواني درصد
موضع‌گيري مثبت: انتخابات سالم برگزار خواهد شد
 6 22%
 منفي: در انتخابات تقلب خواهد شد
 21 78%
جدول شماره 24- فراوانی و درصد نظرات درباره تقلب در انتخابات (دو روز قبل از انتخابات)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

نمودار شماره 22 ـ روند اظهار نظرات مخاطبان در طول برنامه

- اين برنامه نيز با نظر مخالف شروع و با نظر مخالف پايان يافته است.
- تقريباً در هر مرتبه که نظر موافقي مطرح شده است، بلافاصله دو يا چند نظر مخالف نيز بيان شده است.
- در سه ربع ابتدايي برنامه، نظرات موافق و مخالف تا حدودي مطرح شده است، لکن در ربع چهارم و انتهايي برنامه، شش نظر پياپي که همگي مخالف بوده، پشت سر هم مطرح شدند.
- گزاره مهندسي شده پيام در اين برنامه القاي اين پيام است که اکثريت مردم ايران معتقدند در انتخابات دو روز آينده تقلب خواهد شد.

اهداف و سياست ها در برنامه نوبت شما
- کسب اعتماد براي شبکه با روش بي‌طرف‌نمايي و ايجاد فضاي تريبون آزاد براي گرايش‌هاي مختلف فکري
- به چالش كشيدن اقدامات و عملکرد نهادهاي مختلف نظام اعم از سپاه پاسداران، شوراي نگهبان، نيروي انتظامي و...
- زير سئوال بردن آداب و رسوم ملي و بومي جامعه نظير ديد و بازديد و...
- تخريب و تضعيف ارزش‌ها، هنجارها و شعائر ديني و مذهبي مانند: حجاب، قبح و حرمت همجنس‌گرايي، هم بستري زنان، عزاداري و...
- سياه‌نمايي وضع فرهنگي، اجتماعي، سياسي و اقتصادي کشور
- برجسته‌سازي و بزرگ‌نمايي نواقص و ضعفهاي فرهنگي جامعه نظير جُک‌هاي قومي، خرافات و انحرافات عقيدتي، حفظ محيط زيست و...
- زير سئوال بردن اقدامات و عملکرد فرهنگي، اجتماعي، سياسي، اقتصادي و ورزشي دستگاه‌هاي مختلف خدمتگزار در کشور مانند: طرح امنيت اجتماعي، عملکرد فدراسيون فوتبال، اوضاع اقتصادي و معيشت مردم، فرار مغزها، سخنراني رئيس جمهور در مجامع بين‌المللي، پاسخ مقام معظم رهبري به پيام‌هاي سردمداران بيگانه و...
- گسترش و تعميق شکاف‌هاي موجود در جامعه مانند شکاف طبقاتي، شکاف بين نسلها و...
- القاي عدم اختيار رئيس جمهور در انجام اقدامات اساسي و بي فايده بودن شرکت در انتخابات به جهت وجود حتمي تقلب
- تحريک مردم به انجام ناآرامي و اعتراض به اشکال غيرقانوني و اطلاع رساني نسبت به برنامه‌هاي غيرقانوني عوامل ضد نظام.

3-3. کوک
کوک، برنامه‌اي است ترکيبي- گزارشي که در مدت 25 دقيقه و به صورت هفتگي پخش می‌شود. اين برنامه که در موضوع موسيقي توليد مي‌‌شود، از بخش‌هاي زير تشکيل شده است:
اعلام بخش‌هاي برنامه؛ اجراي موسيقي در صحنه (صحنه قرمز کوک)؛ اخبار کوک (اخبار دنياي موسيقي)؛ نظرات بينندگان؛ گزارش تصويري از فعالان عرصه موسيقي؛ مصاحبه با خوانندگان و گروه‌هاي ترانه و موسيقي بر صندلي مخصوص برنامه (مبل قرمز کوک)؛ و معرفي بهترين کليپ‌ها و موزيک ويدئوهاي هفته.

اهداف و سياست‌ها در برنامه کوک
- ترويج سبک زندگي غربي هنرمندان مبتذل ايراني و غيرايراني حاضر در کشورهاي اروپايي و آمريکا
ايجاد مسئله و چالش جديد در زندگي جوانان ايراني در موضوع مسابقات و جشنواره‌هاي موسيقي جهان
الگوسازي از شخصيت و نوع زندگي هنرمندان مبتذل ساکن در جهان غرب
بزرگ‌نمايي ميزان گرايش و تمايل جوانان به انواع موسيقي غربي و هنرمندان اين عرصه
برجسته‌سازي عشق و ارادت جوانان ايراني به خوانندگان موسيقي زيرزميني و غربي
گرايش دادن جوانان ايراني به سمت موسيقي‌هاي مبتذل غربي نظير پاپ، راک و...
تحقير سبک‌هاي زندگي مردم ايران به خصوص سبک سنتي و اصيل
تضعيف موسيقي اصيل ايراني و القاي شرط به روز و غربي شدن آن جهت ابقاي حيات اين نوع موسيقي
سياه‌نمايي اوضاع کشور و بزرگ‌نمايي مشکلات زندگي روزمره مردم
به چالش کشيدن بسياري از ارزش‌ها و هنجارهاي جامعه ايراني در لابه‌لاي اشعار و مصاحبه‌ها

4-3. امروزی‌ها
اين برنامه حدوداً 25 دقيقه‌اي، با هدف تأثيرگذاري بر سبک زندگي جوانان توليد و پخش مي‌‌شود. هر برنامه در طول هفته دو مرتبه نيز تکرار مي‌‌شود تا از طيف جوانان مخاطب بي‌بي‌سي کسي از مشاهده اين برنامه غافل نماند. در سري جديد برنامه در فصل تابستان، هر برنامه با غلبه يک رنگ در پوشش، گريم و آرايش مجريان و فضاي دکور استوديو همراه بود. اين برنامه از بخش‌هاي مختلفي نظير گزارش، خبرهاي کوتاه، عجيب و غريب و خبرهاي هنري و سرگرمي تشکيل شده است.

اهداف و سياست‌ها در برنامه امروزي‌ها
- ترويج سبک زندگي مبتذل غربي براي جوانان
- عادي سازي روابط زن و مرد و قبح زدايي از حفظ حريم ميان آنها
- الگوسازي و تيپ سازي از جوانان کشورهاي همسايه که در شرايط مشابه‌سازي شده، اقدام به ترک کشور و کسب موفقيت‌هاي صوري نموده‌اند.
- بهشت نمايي زندگي در غرب با تحريک غرايض فطري و ذاتي و اميال نفساني جوانان
- تحريک حس هم‌ذات پنداري با جوانان غربي به خاطر رضايت از آزادي‌هاي نامشروع و مبتذل
- تبليغ رويکرد گفتگو و مراوده فرهنگي و هنري با دشمن
- آموزش و فرهنگ سازي گسترش روابط عاشقانه و احساسي ميان جوانان
- تحريک به اعتراض و طغيان در مواجهه با دلخواه نبودن اوضاع کشور
- تبليغ براي مراسم‌ها و جشنواره‌هاي مبتذل غربي جهت پر کردن اوقات فراغت جوانان
اشاعه آداب و قوانين غيراسلامي نظير تقسيم اموال پس از طلاق، خالکوبي، طالع‌بيني و...
الگوسازي شخصيت‌ها و هنرمندان غربي در حوزه موسيقي، سينما و...
سياه نمايي عملکرد نظام جمهوري اسلامي و مديران ارزشي و اصول‌گراي آن
تبليغ براي يک طيف خاص (اصلاح‌طلبان) و شعارها و آرمان‌هايشان

5-3. صفحه دو
برنامه‌اي حدوداً 25 دقيقه‌اي که در موضوعات مختلف فرهنگي و سياسي به بحث و گفتگو با ميهمانان برنامه مي‌پردازد. اين برنامه که به صورت هفتگي پخش مي‌شود از بخش‌هاي گفتگو در استوديو و پخش گزارش‌هاي تصويري راجع به موضوع برنامه تشکيل شده است. اهداف اين برنامه از اين قرار است:
- تقبيح حمايت ايران از گروه‌هاي مبارز و آزادي‌خواه جهان نظير حزب‌الله، حماس و...
- بزرگ نمايي اختلافات ميان گرايش‌هاي مختلف سياسي در کشور
- برجسته سازي و دامن زدن به اختلافات طبيعي و عادي در ميان ملل مختلف منطقه از جمله افغانستان
- القاي وجود مافياي قدرت در رأس نظام مقدس جمهوري اسلامي به نحوي که قدرت تعيين‌کننده در انتخابات آن است، نه رأي مردم
- ناکارآمدي احزاب سياسي در ايران
- وجود مشکلات اساسي در ساختار حکومتي ايران
- نقصان و ناچيز بودن فرهنگ و فهم سياسي مردم ايران
- عدم وجود دموکراسي سياسي در ايران
- تبليغ و ترويج ارزش‌ها و رفتار سياسي غرب به عنوان الگو و ملاک صحيح براي توسعه سياسي
- تعبير و تفسير ناصحيح از نقش برجسته رهبري روحانيت در جريان‌هاي اصلاحي و استقلال‌مدارانه کشور و تبديل اعتماد، ارادت و پيوند سنتي مردم ايران با روحانيت به استبداد
- ايجاد شبهه وجود تعارض منطقي ميان اسلام و توسعه سياسي
- احياء، تمجيد و الگوسازي از احزاب فاسد و وابسته گذشته نظير حزب توده
- سياه‌نمايي خدمات نظام مقدس جمهوري اسلامي نسبت به اقوام مختلف ايراني
- تلقين نارضايتي و احساس مظلوم واقع شدن به هموطنان اقليت قومي و مذهبي
- تبليغ براي طيف اصلاح‌طلبان و نامزدهاي انتخاباتي‌شان به عنوان بازپس‌گيران حق مظلومان
- بزرگ‌نمايي اختلافات قومي و مذهبي در کشور
- تحريک به مبارزات مسلحانه و سياسي جهت بازپس‌گيري حقوق پايمال شده اقليت‌ها

6-3. آپارات
برنامه‌اي حدوداً 50 دقيقه‌اي که به پخش هفتگي فيلم‌هاي مستند ايراني اقدام مي‌‌کند.
تيتراژ حدوداً 15 ثانيه‌اي اين برنامه از 2 بخش متشکل از 4 تصوير تشکيل شده که هر بخش در زماني حدوداً 6 ثانيه‌اي 4 تصوير را به نمايش مي‌‌گذارد که هر کدام منتخب فيلم‌هاي مستند ايراني است. 4 تصوير بخش اول که در نماي رو به رو مشاهده مي‌‌شود از تصاوير زير تشکيل شده‌اند:
1: تصوير زن و مردي نشسته در کنار يک قبر در قبرستان
2: تصوير مادر شهيدي که 18 سال است در کنار قبر پسرش زندگي مي‌کند
3: تصوير پسربچه‌اي که سر به زانو گذارده و در حال فکر است (احتمالاً از کودکان ساکن در دارالتأديب)
4: تصوير تعدادي دختر و زن جوان ايراني که در حال ابراز احساسات و بروز هيجان هستند.
بخش دوم که از سمت راست تصوير سلسله‌وار بر جنب چپ تصوير وارد مي‌‌شود به نحوي که در امتداد پرده‌اي است که نقشه ايران بر آن نقش بسته، شامل تصاوير زير است:
5: تصوير فردي که کنار ديوار کوچه‌اي بر زمين نشسته است.
6: تصوير دختر جوان ايراني که در حال صحبت با تلفن همراه مي‌‌باشد.
7: تصوير چند دختر جوان ايراني که در ميان جمعيت عکس آقاي سيدمحمد خاتمي را بر دست بلند نموده و فرياد مي‌‌کشند.
8: تصوير دختر جوان ايراني که در محوطه‌اي مملو از قبور خالي، در لابه‌لاي قبرها در حال حرکت است.
در يک تحليل اوليه راجع به اين تيتراژ به وجود درصدي قابل توجه از نمادها پي خواهيم برد که از جمله آنها بدين موارد مي‌‌توان اشاره نمود:
ـ در 87.5% از تصاوير از نماهاي مربوط به زنان ايراني استفاده شده است.
ـ در 37.5% از تصاوير از نماهاي مربوط به قبر استفاده شده است.
به طور کلي در اين تيتراژ نکات ذيل به نظر مي‌‌رسد:
مرگ: مرگ و پايان زندگي در ايران؛ دختران جوان نااميد؛ زوج‌هاي جوان نااميد
جنگ: تبعات جنگ و سايه مرگ که هنوز بر جامعه سايه افکنده
فقر: بي خانماني و گرسنگي
تبهکاري: جرم و فساد برآمده از فقر
تجددخواهي: استفاده از تکنولوژي و تمايل به زندگي بهتر
اعتراض: نارضايتي از وضع موجود
اصلاح‌طلبي: حمايت از سران اصلاح‌طلبان.

اهداف و سياست‌ها در برنامه آپارات
تغيير سبک زندگي (Life Style) مردم ايران در موضوعاتي نظير:
ترويج تجددخواهي و تمايل به مدرنيته غربي
ترويج دموکراسي خواهي به سبک غربي
ترويج آداب معاشرت و زندگي اجتماعي به روش غربي
ترويج آزادي زنان در اجتماع به خصوص در موضوع حجاب
ترويج مسامحه و مصالحه با ايدئولوژي‌هاي غربي و ضد ديني
ترويج هم‌زيستي مسالمت‌آميز با تفکر و انديشه مخالف و متضاد
ترويج و برجسته‌سازي آئين‌ها و آداب و رسوم باستاني کشورهاي منطقه
به چالش کشيدن وضعيت فرهنگي و اجتماعي جامعه در حوزه‌هاي سياسي، اقتصادي و...
بزرگ‌نمايي رويکرد منفي و تحقيرآميز به زنان در بعضي نقاط کشور
تلقين وخامت اوضاع اقتصادي مردم کشور
برجسته سازي فقر و تلاش مردم براي زندگي
تصريح وجود فراوان کار اجباري کودکان در ايران براي بقاء خود و خانواده
توجيه پيوند موجود ميان بزهکاري و فقر
تکرار عدم وجود فرهنگ انتخاباتي در ايران
اصرار به لزوم در اختيار داشتن سرنوشت انسان‌ها توسط خود آنها (حتي در تعيين زمان مرگ)
سياه‌نمايي فعاليت‌هاي دولت در زمينه‌هاي مختلف

7-3. تماشا
برنامه‌اي ترکيبي که در قالب گزارش‌هاي مختلف در حوزه فرهنگ و هنر توليد شده و در روزهاي شنبه، دوشنبه و پنج شنبه به مدت حدود 25 دقيقه پخش مي‌‌شود.
اين برنامه که براي مخاطبان با سطح فرهنگ خاص و بالاتر تهيه مي‌‌شود در راستاي سياست‌هاي کلان شبکه به دنبال تحقق اهداف مختلفي است که از جمله آنها مي‌‌توان به موارد ذيل اشاره نمود:
ـ احياء و برجسته‌سازي بخش‌هاي فرهنگ سکولار کهن و قديمي ايران باستان
ـ ترويج فرهنگ روشنفکري غربي و عرفان‌هاي کهن و نوظهور
ـ معرفي آداب و رسوم ديگر اديان و فرقه‌هاي عرفاني آن‌ها
ـ تبيين و تعريف نظريه‌ها و تئوري‌هاي ضدديني دانشمندان غربي نظير فرويد، داروين و...
ـ ترويج برخي وجوه هنر مبتذل غربي مانند رقص مدرن

8-3. به عبارت ديگر
اين برنامه حدوداً 25 دقيقه‌اي در قالب گفتگومحور مي‌‌باشد که در هر برنامه يک شخصيت مورد مصاحبه قرار مي‌‌گيرد. تيتراژ 15 ثانيه‌اي اين برنامه متشکل از نمادهاي نقل و گفتگو ممهور به نوشته «به عبارت ديگر» است.
مهمترين ويژگي اين برنامه، شخصيت‌هايي است که به عنوان مهمان با آنان مصاحبه مي‌‌شود که خود به نوعي تعيين‌کننده موضوعات مورد نظر اين برنامه نيز مي‌‌باشد. اهداف و سياست‌هاي اين برنامه به شرح زير است:
سياه‌نمايي انقلاب اسلامي مردم ايران با تعابيري نظير مذهبي افراطي و ضددنيا
تلقين احساس خجالت‌زدگي به خاطر وقايع انقلاب اسلامي براي ايرانيان خارج از کشور
القاي حس متضرر شدن از انجام اقدامات انقلابي نظير تسخير لانه جاسوسي آمريکا
تطهير ايالات متحده آمريکا با تکرار ادعاي مضحک عدم تمايل آمريکا به دخالت در امور ايران در پيش از انقلاب و اعلام صوري پذيرش انقلاب ايران و تمکين به خواست مردم پس از انقلاب
سپيد‌نمايي دوران پيش از انقلاب و عصر طلايي فرهنگي خواندن دهه‌هاي رواج فرهنگ مبتذل غربي در ايران
سياه‌نمايي وضعيت فعاليت‌هاي فرهنگي و هنري فعلي جامعه
بزرگ‌نمايي و منفي‌انگاري سياست‌هاي مراقبتي و نظارتي (سانسور) در حوزه فرهنگ و هنر کشور
ترويج سبک زندگي روشنفکرنمايان غربي
آموزش فعاليت‌هاي لاابالي‌گرانه به عنوان تيپ روشنفکري
تحريک به طغيان به منظور بروز رفتار روشنفکري
تلقين وجود سرسام و گيجي در جوانان و احساس سرخوردگي و نااميدي نسبت به اوضاع کشور
معکوس نماياندن احساس غرور و افتخار جوانان کشور راجع به دستاوردهاي انقلاب اسلامي و 8 سال دفاع مقدس
تبليغ صريح و واضح براي طيف اصلاح‌طلبان و نامزدهاي انتخاباتي‌شان
سياه‌نمايي عملکرد دولت و تخريب شخصيت رئيس جمهور
تکرار و تأکيد بر لزوم جدايي دين از سياست.
نتيجه‌گيري
آنچه در پايان اين تحقيق نتيجه مي‌‌شود، اين است كه اين رسانه ظاهراً و باطناً انگليسي در راستاي سبک استعمار نوي بريتانياي پير و مکار، به دنبال تحقق اهداف تاريخي خود در منطقه و به خصوص کشور استراتژيک ايران است.
مهمترين روش تحقق اهداف دشمنان در عصر حاضر که با انجام سلسله اقدامات موسوم به جنگ نرم صورت مي‌‌گيرد، ايجاد يأس و نااميدي در اذهان مردم بويژه جوانان و القاي حس بي‌اعتمادي نسبت به حاکميت است. بي‌بي‌سي مي‌خواهد با ايجاد تغييرات فرهنگي در جامعه، ارزش‌ها و هنجارهاي انقلابي و اسلامي مردم را که بر پايه بعد اجتماعي دين اسلام شکل گرفته مخدوش و جامعه را به سمت بي‌ديني و سپس انقلاب نرم سوق دهد. انگلستان با بهره‌گيري از سابقه ذهني عامه مردم ايران نسبت به رسانه بي بي سي، تلاش دارد با ايجاد وب‌سايت و تلويزيون فارسي مقاصد شوم خود را که پس از پيروزي انقلاب و در طول جنگ تحميلي شکست خورده بود، احيا نمايد. آيا مردم ايران فريب بي‌بي‌سي را خواهند خورد و پاي استعمار پير بار ديگر به ايران بازخواهد شد؟ آيا مردم ايران دويست سال جنايت و غارت منابع ملي و اقتصادي ايران را به دست «بريتانياي كبير» از ياد خواهند برد؟

مهندسي و مديريت پيام
حد و مرزهاي اين شبکه که براساس مرام‌نامه بي‌بي‌سي تنظيم شده است، براساس يک برنامه عملياتي، سلسله اهدافي را در جامعه هدف گرفته که با کاربست فرآيند مهندسي پيام، سعي مي‌كند به آن اهداف دست يابد. در تمامي برنامه‌هاي اين شبکه، گزاره‌هاي مشخصي به چشم مي‌‌خورد که طرح‌ريزي و سازماندهي ساختار و محتواي برنامه جهت تحقق آن‌ها صورت گرفته به طوريکه مي‌‌توان اذعان داشت، در هر برنامه اهداف خردي در راستاي نيل به اهداف کلان شبکه در نظر گرفته شده است.

فهرست منابع و مآخذ
- آسابرگر، آرتور. روش‌هاي تحليل رسانه‌ها، ترجمه پرويز اجلالي، دفتر مطالعات رسانه‌ها، تهران، 1379.
- رايف، دانيل و ديگران. تحليل پيام‌هاي رسانه‌اي، ترجمه مهدخت بروجردي، چاپ سروش، مرکز تحقيقات، مطالعات و سنجش برنامه‌اي، تهران، 1385.
- فرکلاف، نورمن. تحليل انتقادي گفتمان، ترجمه فاطمه شايسته پيران و ديگران، مرکز مطالعات و تحقيقات رسانه‌ها، تهران، 1379.
- لازار، ژوديت. افکار عمومي، ترجمه مرتضي کتبي، چاپ چهارم، تهران، ني، 1385.
- صلاح نصر. جنگ رواني، ترجمه: محمود حقيقت کاشاني. چاپ سروش، مرکز تحقيقات، مطالعات و سنجش برنامه‌اي، تهران، 1380

پانوشت‌ها
 

۱ . براي زندگي‌نامه کوتاه از سوي هم‌کيشان موقر باليوزي ر.ک:
Bahá í World, Vol XVIII, 1983-1979, Haifa: Bahá í World Centre, 986 pp. 366-351. http://bahai-library. com/file. Php 5 ?file = francis-balyuzi-biography & language.
۲ . Hasan M. Balyuzi, Hand of the Cause of God, the treasure of all humanity، By: Richard Francis, 1998
۳ . دولت‌هاي ايران از ميرزا نصرالله خان مشيرالدوله تا ميرحسين موسوي بر اساس دفتر ثبت کابينه‌هاي نخست‌وزيري، اداره کل آرشيو، اسناد و موزه رياست جمهوري، وزارت ارشاد اسلامي، تهران، 1378، صص 505 و 114.
۴ . http: // www.bahai-publishing-trust.co.uk / acatalog /BPT-BOOKS-ABOUT-THE-B-B-19 .html
۵ . Humanity, By Richard rancis Hasan M. Balyuzi Hand of the Cause of God the All of Treasure http:// bahai - library.com/ file. php 5? file = francis-balyuzi-biography & language.
۶ . براي مطالعه تازه‌ترين منشور بي‌بي‌سي و تاکيد آن بر پرهيز از داوري‌ها و تمسک به باورهاي ديني و سياسي به سايت بي بي سي مادر رجوع کنيد.
۷ . THE BAHA I WORLD, AN INTERNATIONAL RECORD, Prepared under the supervision of The Universal House of Justice, VOLUME XVIII, Bahá í World Centre Haifa 1986, p. 503
۸ . http://www.bbc.co.uk/persian/multimedia/story 07051152007zon-bahaie-garden-glx.shtml
۹ . شرح تفصيلي در پيوست شماره 2 و 4 .
۱۰ . شهريار رادپور، مدير و کارشناس باسابقه بي بي سي.
۱۱ . معصومه طرفه، مدير، برنامه‌ساز و کارشناس باسابقه سرويس بين‌المللي بي‌بي‌سي.
۱۲ . http://masoudbehnoud.com/2008/10/blog-post_28.html
۱۳ . http://2006omid.blogspot.com/2008/09/bbc-persian-tv-is-
۱۴ . http://www.guardian.co.uk/media/organgrinder/2007/nov/09/theukgovernmentistolaunchi
۱۵ . نشريه داخلي سرويس بين‌المللي بي بي سي، February 2009